از گفتن تا گفت‌وگو | سفری شخصی و حرفه‌ای در مسیر تسهیلگری
فاطمه صدرعاملی اولین سخنرانِ دورۀ «آشنایی با مبانی حرفۀ تسهیلگری گفت‌وگو» بود. این دوره به همتِ خانه خرد و خیال و با حضور استادان حوزۀ گفت‌وگو در حال برگزاری است. عنوان سخنرانی این پژوهشگر و تسهیل‌گر گفت‌وگو «از گفتن تا گفت‌وگو»بود. او در این سخنرانی، از مسیر شخصی و حرفه‌ای خود گفت؛ مسیری که از تجربه‌های زیسته آغاز شد، به کشف روش‌شناسیِ گفت‌وگو انجامید و، در نهایت، به تلاشی عملی برای بومی‌سازی این رویکرد در ایران تبدیل شد.
عطش گفت‌وگو در جامعۀ تشنۀ شنیدن
صدرعاملی سخنان خود را با اشاره به نیاز عمیق جامعه به گفت‌وگو آغاز کرد. به باور او، ما در فرهنگی زندگی می‌کنیم که در آن عطش شنیدن و شنیده شدن بسیار است، اما مهارت‌های لازم برای این امر کمتر پرورش یافته‌اند. او یادآور شد: «گفت‌وگو فقط تبادل اطلاعات نیست؛ راهی است برای رسیدن به تفاهم، همبستگی و احیای رابطه‌ی انسانی.»
بذرهایی در خاک تجربه
صدرعاملی با نگاهی شخصی‌تر، از دو چهرۀ الهام‌بخشِ زندگیِ خود یاد کرد: امام موسی صدر، که او را به نوآوری در ارزش‌های به‌ارث‌رسیده فراخوانده بود، و دکتر صادق طباطبایی، که در میانۀ فضای پرتنشِ سیاسیِ آلمان، به او آموخته بود که چگونه به‌جای تقابل، راه گفت‌وگو را بجوید. همین تجربه‌ها، به تعبیر او، «بذر گفت‌وگو» را در خاک زندگی‌اش کاشتند.
از جست‌وجوی معنا تا کشف متدولوژی
تجربه‌های صدرعاملی در اروپا و مواجهه با جلساتِ گفت‌وگوی میان‌فرهنگی، او را به اندیشۀ عمیق‌تری دربارۀ روش گفت‌وگو رساند. او گفت: «موعظه کافی نبود؛ نیازمند روشی عملی بودم که ارزش‌های انسانی را از آسمان مفاهیم به زمین عمل بیاورد.»
در این مسیر، او با اندیشه‌های مارتین بوبر و عبدالجواد فلاطوری آشنا شد؛ دو متفکری که نگاه او را به ماهیت گفت‌وگو دگرگون کردند. از بوبر آموخت که باید «دیگری را در تمامیت وجودش دید»، و از فلاطوری یاد گرفت که گفت‌وگو یعنی دیدن از منظر دیگری.
از اندیشه تا عمل؛ تولد یک متد در ایران
ترجمه و معرفی آثار متفکران حوزۀ یادگیری کارگاهی، نقطۀ عطفی در مسیر حرفه‌ای صدرعاملی بود. او با همکاری مؤسسۀ امام موسی صدر و پشتیبانی برخی نهادهای فرهنگی، نخستین کارگاه‌های گفت‌وگوی کارگاهی را در ایران برگزار کرد. این تجربه‌ها نشان داد که جامعۀ ما، آماده و مشتاق تجربۀ نوعی تازه از یادگیری است – یادگیری مبتنی بر مشارکت، تجربه و تأمل جمعی.
جعبه‌ابزار تسهیل‌گر: ده مهارت بنیادین
صدرعاملی در ادامه، از «ده مهارت بنیادین تسهیلگری گفت‌وگو» سخن گفت؛ مهارت‌هایی که به باور او، پایۀ هر گفت‌وگوی سازنده‌اند: احترام، موضع یادگیرنده، گشودگی، شنیدن فعال، از دل سخن گفتن، کندوکاو صادقانه، حمایت خلاق، پرهیز از شتاب، تعلیق قضاوت، و باهم‌اندیشی. او تأکید کرد که این مهارت‌ها تنها ابزار نیستند، بلکه راهی برای زیستن انسانی‌تر و معنا‌بخش‌ترند.
از «من و تو» تا «ما»
در پایان، صدرعاملی یادآور شد که گفت‌وگو فرایندی است برای عبور از تقابل «من و تو» و رسیدن به خلق مشترک «ما». او گفت: «گفت‌وگو تمرینی پایان‌ناپذیر است. هر بار که می‌شنویم، سکوت می‌کنیم و با هم می‌اندیشیم، جهانی تازه زاده می‌شود.»
سخنان فاطمه صدرعاملی نه‌فقط روایت یک مسیر حرفه‌ای، که دعوتی بود برای بازاندیشی در شیوۀ زیستن و ارتباط‌گرفتن. او یادآور شد که گفت‌وگو، پیش از آنکه مهارتی ارتباطی باشد، تمرینِ زیستن است – تمرینی برای تبدیل شدن به انسانی که می‌شنود، می‌فهمد و می‌سازد.